تاریخچه نمد ترکمنی

در این مقاله تلاش می کنیم تا نمد ترکمنی را معرفی کرده و با نشان دادن انواع عکس نمد ترکمن، تاریخچه نمد ترکمن را برای شرح داده و مراحل ساخت نمد ترکمن را برای شما شرح دهیم.

تاریخچه نمد ترکمنی (کچه)

نمد، از نظر شکل ساده‌ترین نوع بافت فرش در دنیا می‌باشد، که شامل پارچه‌ای کلفت است که از پشم یا کرک مالیده ساخته و تولید شده است. برای تولید آن نیاز به دستگاه خاصی نیست و بیشتر با دستان توانای نمد مال تهیه می‌شود. تولید نمد به دلیل نیاز شدید به قوای بدنی بالا، می‌باشد.

شاید براتون جالب باشه که، اولین نمونه‌هایی که توسط باستان شناسان یافت شده، متعلق به 1000 سال پیش می‌باشد و هم‌اکنون در جامعه ترکمنی با توجه به زیبایی نقوش جزء صنایع دستی ترکمن محبوب قرار دارد.

مکان های استفاده نمد

نمد در خانه های ترکمن به عنوان جانمازی، برای پوشش کف اتاق، سالن، پوشش آلاچیق، پوشش اسب، رویه‌ زین اسب و … به کار می‌رود.

هم اکنون استفاده از نمد ترکمنی برای فرش کردن اطاق کمتر استفاده می‌شود، در قدیم خانه‌ای وجود نداشت که در آن از نمد به عنوان جانمازی یا فرشینه استفاده نشود، اما در حال حاضر این موقعیت تغییر کرده است و کمتر از ان استقبال می‌شود.

هر چند که فرش دستباف ترکمن، جای نمد را در کاربرد میان مردم کم کرده است، اما این هنر هنوز به عنوان میراث زیبا گذشته‏‌های قوم ترکمن، در جامع ترکمنستان از احترام و جایگاه بالاتری برخوردار بوده علاوه بر این نمد، زینت نمایشگاه‏ های صنایع دستی، موزه‏ ها، نگارخانه‏‌ها و نیز فروشگاه‏‌ها می‌باشد.

طرز تهیه نمد ترکمنی

طرز تهیه نمد ترکمن (مراحل نمد مالی تركمن) به شرح زیر است: قبل از هر کاری پشم را می‌شویند، پشم تمیز را برای خشک شدن روی حصیر (که از جنس نی می‌باشد)، خشک می‏‌کنند. بعد از خشک شدن با چوبی باریک مانند حلاج‌ها، ضربه می‌زنند و با این کار، الیاف پشم را از هم جدا می‌شود و پشم کلا پف می‏‌کند.

ماده اصلی نمد، پشم گوسفند است كه رنگ‌های طبیعی آن مانند سفید، قهوه‌ای، سیاه یا تركیبی از آنها است كه برای زمینه و مقداری نیز به عنوان پشم رنگ شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

حلاجی پشم – عکس از خبرگزاری شبستان

بعد از مرحله‌ی حلاجی، نوبت به رنگ آمیزی پشم می رسد و باید آن را به رنگ‏ های دلخواه، رنگ آمیزی می‌کنند و پشم‌های رنگ شده را روی حصیر (که جنس آن از نی می باشد) به همان مدلی که میخواهند، قرار می دهند، این شکل‌ها مانند سایر فرش های این قوم گرفته شده (یعنی از طبیعت اطراف) و بیشتر به شکل قوچ و شاخ قوچ است.

حصیر را که در داخل آن نمد قرار دارد با آن نقشی که طراحی کرده اند، به شکل لوله کرده و با طناب می‌بندند و حصیر لوله ای را بر روی  زمینی که با کاه پوشانده شده قرار می‌دهند و به تدریج بر روی آن، آب گرم ریخته و حصیر لوله شده را با طنابی که به دور آن پیچیده‌اند بر روی زمینی که با کاه پوشیده شده، می‌غلطانند.

این مراحل را که بیان شد، حدود ۳ ساعت ادامه می‌دهند و بعد از ۳ ساعت، نمد را که اکنون الیاف آن بهم چسبیده است، از حصیر بیرون می‏‌آورند و به عنوان آخرین مرحله، نمد مال‌ها، حدود ۶ ساعت نمد را بر روی همان حصیر می‌مالند، در حالی که مرتب به آن آب نیمه گرم می‌پاشند.

همانطور که در بالا عنوان شد؛ نمد مالی نیز در میان این قوم مثل قالیبافی منحصرا کار زن ها بوده و مرد ترکمن در این گستره، کاری جز کمک در حصیر غلطانی نقش دیگر ندارد.

نقش و نگار نمد با نقش و نگار در قالی فرق می‌‏کند، مشهورترین این نقش‌ها شامل دیه گؤز (طرح چشم شتر)، قُچ (طرح شاخ قوچ)، ثاری چیبین (طرح پشه زرد)، تیرانا (طرح ماهی غضروفی خاویار) و قوشماقچه می‌شود.

نمد مالی در حال انجام – عکس از خبرگزاری شبستان

اندازه نمد ترکمن

نمد نسبت به اندازه‌اش متنوع است چنان که «بیر امزیک، ایکی امزیک، اوچ امزیک، دورت امزیک، بأش امزیک» اندازه‏ های نمد ترکمنی است.

که معنای عبارت های بالا به ترتیب:

1. یک امزیک (امزیک نوعی وسیله برای سنجش اندازه در قدیم بوده که امروزه تغییر معنا داده و به معنای پستانک بچه تغییر پیدا کرده)
2. دو امزیک (امزیک نوعی وسیله برای سنجش اندازه در قدیم بوده که امروزه تغییر معنا داده و به معنای پستانک بچه تغییر پیدا کرده)
3. سه امزیک (امزیک نوعی وسیله برای سنجش اندازه در قدیم بوده که امروزه تغییر معنا داده و به معنای پستانک بچه تغییر پیدا کرده)
4. چهار امزیک (امزیک نوعی وسیله برای سنجش اندازه در قدیم بوده که امروزه تغییر معنا داده و به معنای پستانک بچه تغییر پیدا کرده)
5. پنچ امزیک (امزیک نوعی وسیله برای سنجش اندازه در قدیم بوده که امروزه تغییر معنا داده و به معنای پستانک بچه تغییر پیدا کرده)

کاربرد تصاویر در زمینه اصلی نمد در اشکال و رنگ‌های متنوع مانند، جنگ میان حیوانات، تصویر درختان که همگی نشانگر نماد‌های دوران کهن بوده که تا امروز نیز در نزد ترکمن‌ها و دیگر اقوام ترک زبان مانده‌ ‏است.

نمد ترکمن‏ های یموت و به طور کلی ترکمن ‏ها مطابق تاریخ و سابقه ۲۵۰۰ ساله خود با نقش با شاخ قوچ به رنگ‏ های سیاه و سرخ، با ابرهایی به رنگ‏ های سفید و سرخ که نشان از سمبل آسمان و زمین بوده با نقوش نمد‏ های قیرقیزها و دیگر اقوام ترک مشترک می‌باشد.

عکس نمد ترکمن

در زمینه نقش زنی مناطق تركمن‌نشین و فارس‌نشین گلستان در یك ویژگی مشترک اند كه نقوش نمدی را به طور ذهنی بر روی قالب نمد اجرا می‌كنند و این نقوش مانند گنجینه‌ای از پیشینیان سینه به سینه به ارث رسیده و شامل نقشه های اولیه نمی باشد.