مقاله در یک نگاه مخفی

معرفی صنایع دستی ترکمن

اقوام مختلف استان گلستان که هر یک فرهنگ، آداب و رسوم و صنایع دستی خاص خود را دارند، ابداع کننده و ادامه دهنده حیات بسیاری از صنایع دستی منطقه و کشور هستند، قوم ترکمن نیز به عنوان زیر مجموعه ای وسیع از هنرهای سنتی ایران از گذشته های دور تا امروز جایگاه ویژه ای در فرهنگ منطقه و معنوی سرزمین مان داشته است.

صنایع دستی ترکمن ها بازتابی از تاریخ تمدن این ملت است و می تواند باعث انتشار موثر فرهنگ و رسوم مناطق مختلف باشد، قوم ترکمن نیز به عنوان یکی از اقوامی که در ترکمن صحرا (منطقه ای در شمال شرق ایران) زندگی می کنند، دارای صنایع دستی متنوعی هستند.

محیط جغرافیایی، معیشت و فرهنگ ترکمن ها بر صنایع دستی آن تاثیر به سزایی گذاشته است.

در ادامه تعدادی از صنایع تولید شده توسط اقوام ترکمن (که به صنایع دستی ترکمن صحرا) معرفی شده اند که به شرح زیر می باشد:

قالیبافی
نمد مالی
گلیم بافی
کلاه محلی
حصیر بافی
سوزن دوزی
ابریشم بافی
رنگرزی سنتی
دست بافته ها
ساخت دو تار و کمانچه
پارچه های دستبافت ترکمنی
زیورآلات ترکمنی (جواهر سازی)

قالی بافی ترکمن

عمده ترین صنایع دستی رایج در استان گلستان، قالی‌بافی است که صرفاً در بین زنان ترکمن رایج است. زنان و دختران ترکمن از دوران قدیم به قالی‌بافی اشتغال داشته و این هنر را از نسلی به نسل دیگر انتقال داده اند و نیز یکی از عمده ترین راه‌های معیشت در بین ترکمنان، قالی بافی بوده است، که امروزه نیز در شهرهای توریستی مانند: بندرترکمن، آق‌قلا، گنبدکاووس مسافران برای سوغاتی اقدام به خرید فرش ترکمن می‌نمایند.

در ایران نیز بهترین انواع قالی های ترکمنی بدست بانوان ایل تکه (نام قبیله و طایفه) بافته می شود که مرکز اصلی این طایفه در چهارده فرسنگی شمال غربی گنبدکاووس است. ایل آتابای و ایل جعفر بای نیز در بافت قالی های نفیس مشهورند. منشأ نقش قالی های ترکمن، مظاهر طبيعت و محيط زندگی آنها بوده است، طرح قالی های ترکمنی بیشتر شکسته و هندسی است و قرینه سازی نقوش از ويژگی های آن است. برای اطلاعات بیشتر می توانید به ویکی پدیا مراجعه نمایید.

لباس محلی

اقوام ترکمن همانند بسیاری از قوم‌های کشور عزیزمان دارای لباس و آداب و رسوم مختلف هستند اما با گذر زمان، نوع پوشش جوامع آن‌ها نیز تغییر کرده است. البته تبلیغات‌های جوامع مختلف در حال حاضر نتوانسته خللی در لباس این مردمان ایجاد کند. این مردم لباس های خاص خود را با همه اجزای آن که شامل تمامی موارد لباس ترکمن، از قبیل: کلاه، روسری ترکمن، پیراهن، جلیقه، کت سنتی، شلوار، کفش می‌باشد؛ تهیه کرده و با نقوش خاص خود مزین ساخته، و در مجالس خاص خود حضور پیدا می‌کنند.

عکس کجاوه ترکمنی

زیورآلات سنتی ترکمنی

از دیگر صنایع دستی ترکمن، زیورآلات سنتی است، در مقایسه با سایر نژادها، بسیار شاخص و منحصر به فرد است که برای زینت بخشی به لباس و مو زنان کاربرد دارد، البته برای آقایان نیز تزئیناتی وجود دارد که کمتر استفاده می‌شود، از قبیل خنجر برای رقص با خنجر و کمربند های پارچه‌ای مخصوص.

خرید زیور الات ترکمنی

این زیورآلات با استفاده از فلزاتی چون طلا (در زمان های قدیم)، نقره، برنج، ورشو و نیز سنگ های قیمتی، به زیباترین صورت ساخته می شود. در گذشته ساخت زیورآلات سنتی با نقره بسیار متداول بود، اما امروزه به دلیل قیمت بالای آن از فلزاتی نظیر برنج و ورشو استفاده می شود.

این جواهرات در بین زنان ترکمن از محبوبیت خاصی برخوردار بوده و این باور وجود دارد که این جواهرات قدرت محافظت از صاحب خود را دارد. جواهرات سنگین با نقاشی و طراحی محلی محبوب‌ترین جواهرات در بین ترکمن‌ها بوده و نمادی از غرور، قدرت درونی و استقلال زنان ترکمنی است.

نقش لباس ترکمن

سوزن دوزی (پوستین دوزی ترکمنی) از جمله آثار دیگر این قوم می‌باشد که، تماماً توسط دست زنان و دختران انجام می شود. آنان با دقت و ظرافت، با نخ های رنگين، برروی پارچه و مچ شلوار، دور يقه و سر دست پيراهن زنانه را سوزن دوزی کرده، نقش های زيبايی می آفرينند.

کلاه محلی ترکمنی

اگر به دنبال خرید سوغات بسیار کمیاب در ایران هستید، می‌توانید از این کلاه استفاده کنید. این کلاه‌ها از پشم گوسفند سفید درست شده و از محبوبیت خاصی بین ترکمن‌ها برخوردار هستند. درصورتی که به کشور ترکمنستان سفر کنید بسیاری از افراد را مشاهده خواهید کرد که از این کلاه‌های سفید رنگ بر سر گذاشته‌اند.

پارچه های دستباف ترکمن

بافت پارچه از دیگر هنر های بومیان این قوم می باشد. این نوع از پارچه ها که به نام Keteni هستند، هنر بافت این پارچه‌های بادوام، از قرن‌ها پیش در بین ترکمن‌ها بوده و از نسلی به نسل بعد انتقال یافته است. پارچه‌های بافته شده به دلیل کیفیت و مقاومت بالایی که دارند، بسیار معروف شده‌اند و طرفداران زیادی نیز در منطقه پیدا کرده‌اند. از این پارچه‌ها برای دوخت لباس های عروس استفاده می‌شود و کمتر مشاهده می شود که برای سایر موارد استفاده شود چراکه از قیمت نسبتا بالایی برخوردار می باشند.